मोठी बातमी! इयत्ता चौथी, पाचवी, सातवी आणि आठवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती परीक्षा | Scholarship Exam 2025-26 GR Explained महाराष्ट्र राज्यातील विद्यार्थ्यांसाठी एक अत्यंत महत्त्वाचा निर्णय — आता शिष्यवृत्ती परीक्षा इयत्ता ४ थी आणि ७ वी साठी होणार आहे. शालेय शिक्षण विभागाच्या ताज्या GR नुसार हा बदल २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून लागू होणार आहे.
शिष्यवृत्ती परीक्षा ही विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रगतीस चालना देणारी योजना आहे. दरवर्षी हजारो विद्यार्थी या परीक्षेत सहभागी होतात. आतापर्यंत ही परीक्षा इयत्ता ५ वी आणि ८ वी साठी घेतली जात होती, मात्र शासनाने नव्या आदेशानुसार आता परीक्षा इयत्ता ४ थी आणि ७ वी साठी घेण्याचा निर्णय घेतला आहे.
नवीन शासन निर्णय काय सांगतो?
शालेय शिक्षण विभागाने काढलेल्या नव्या GR नुसार, पूर्व उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा आणि पूर्व माध्यमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा या दोन्ही परीक्षांचा स्तर खालीलप्रमाणे बदलण्यात आला आहे:
- इयत्ता पाचवी ऐवजी — इयत्ता चौथी
- इयत्ता आठवी ऐवजी — इयत्ता सातवी
हा बदल २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून लागू होणार असून, त्यानंतर दरवर्षी या नव्या स्वरूपात परीक्षा घेतली जाईल.
इयत्ता चौथी, पाचवी, सातवी आणि आठवीच्या विद्यार्थ्यांसाठी शिष्यवृत्ती परीक्षा शिष्यवृत्ती परीक्षेचे नवीन नावे
| पूर्वीचे नाव | नवीन नाव | इयत्ता स्तर |
|---|---|---|
| पूर्व उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा | प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा | इयत्ता चौथी स्तर |
| पूर्व माध्यमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा | उच्च प्राथमिक शिष्यवृत्ती परीक्षा | इयत्ता सातवी स्तर |
२०२५-२६ हे वर्ष ठरणार अपवाद!
या निर्णयामुळे २०२५-२६ हे शैक्षणिक वर्ष विशेष राहील कारण या वर्षात दोन वेगवेगळ्या शिष्यवृत्ती परीक्षा होतील:
- जुन्या पद्धतीनुसार: इयत्ता ५ वी आणि ८ वी साठी अंतिम परीक्षा (फेब्रुवारी २०२६)
- नव्या पद्धतीनुसार: इयत्ता ४ थी आणि ७ वी साठी पहिली परीक्षा (एप्रिल–मे २०२६)
यानंतर २०२६-२७ पासून नियमितपणे फक्त ४ थी आणि ७ वी साठी शिष्यवृत्ती परीक्षा घेतली जाईल.
शिष्यवृत्ती रक्कम आणि मंजूर संच
| इयत्ता स्तर | वार्षिक शिष्यवृत्ती रक्कम | शिष्यवृत्ती संच |
|---|---|---|
| इयत्ता चौथी | ₹ ५,००० /- प्रति वर्ष | १६,६९३ |
| इयत्ता सातवी | ₹ ७,५०० /- प्रति वर्ष | १६,५८८ |
या बदलामागील पार्श्वभूमी
२०१६-१७ पासून शिष्यवृत्ती परीक्षा इयत्ता ५ वी आणि ८ वी साठी घेतली जात होती. मात्र, या बदलानंतर परीक्षेला बसणाऱ्या विद्यार्थ्यांची संख्या घटल्याचे शासनाच्या निदर्शनास आले. त्यामुळे पुन्हा एकदा विद्यार्थ्यांचा सहभाग वाढावा आणि ग्रामीण भागातील विद्यार्थ्यांनाही संधी मिळावी या उद्देशाने परीक्षा इयत्ता ४ थी आणि ७ वी स्तरावर नेण्यात आली आहे.
उद्देश
- हुशार आणि होतकरू विद्यार्थ्यांना आर्थिक सहाय्य मिळावे.
- विद्यार्थ्यांमध्ये शैक्षणिक स्पर्धात्मकता वाढावी.
- ग्रामीण व शहरी भागातील विद्यार्थ्यांना समान संधी मिळावी.
- शिक्षक आणि शाळांचा दर्जा सुधारावा.
शिष्यवृत्ती परीक्षेसाठी पात्रता (Eligibility)
नवीन GR नुसार खालील अटी लागू आहेत:
- विद्यार्थी महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी असावा.
- शासनमान्य (शासकीय/अनुदानित/विनाअनुदानित) शाळेत शिकत असावा.
- CBSE, ICSE आणि इतर अभ्यासक्रमाच्या शाळांनाही परीक्षा देण्यास मान्यता.
वयोमर्यादा (१ जून २०२५ पर्यंत)
| इयत्ता स्तर | सामान्य प्रवर्ग | दिव्यांग विद्यार्थी |
|---|---|---|
| इ. ४ थी स्तर | १० वर्षे | १४ वर्षे |
| इ. ७ वी स्तर | १३ वर्षे | १७ वर्षे |
परीक्षा शुल्क (Exam Fees)
- सामान्य विद्यार्थी: प्रवेश शुल्क ₹50 + परीक्षा शुल्क ₹150 = ₹200
- मागासवर्गीय/दिव्यांग विद्यार्थी: प्रवेश शुल्क ₹50 + परीक्षा शुल्क ₹75 = ₹125
- शाळा नोंदणी शुल्क: प्रति संस्था ₹200 वार्षिक
परीक्षेचे स्वरूप (Exam Pattern)
| पेपर | विषय | प्रश्नसंख्या | एकूण गुण | कालावधी |
|---|---|---|---|---|
| पेपर १ | प्रथम भाषा आणि गणित | ७५ | १५० | १ तास ३० मिनिटे |
| पेपर २ | तृतीय भाषा (इंग्रजी) आणि बुद्धिमत्ता चाचणी | ७५ | १५० | १ तास ३० मिनिटे |
निकाल: शिष्यवृत्तीसाठी पात्र होण्यासाठी विद्यार्थ्यांना प्रत्येक पेपरमध्ये किमान ४०% गुण मिळणे आवश्यक आहे.
शिष्यवृत्तीचा कालावधी आणि रक्कम
| इयत्ता स्तर | शिष्यवृत्तीचा कालावधी | रक्कम (प्रति महिना) | रक्कम (प्रति वर्ष) |
|---|---|---|---|
| इयत्ता ४ थी | ३ वर्षे (इ. ५ वी ते ७ वी) | ₹५०० | ₹५,००० |
| इयत्ता ७ वी | ३ वर्षे (इ. ८ वी ते १० वी) | ₹७५० | ₹७,५०० |
महत्वाचे मुद्दे (Key Takeaways)
- शिष्यवृत्ती परीक्षा आता ४ थी आणि ७ वी साठी होईल.
- २०२५-२६ साठी दोन परीक्षा (जुन्या आणि नव्या पद्धतीनुसार).
- रक्कम वाढवून अनुक्रमे ₹५,००० आणि ₹७,५०० करण्यात आली आहे.
- शाळांना वार्षिक नोंदणी फी भरावी लागेल.
- CBSE/ICSE विद्यार्थ्यांनाही सहभागाची संधी.
शेवटी अति महत्वाचे
शालेय शिक्षण विभागाचा हा निर्णय विद्यार्थ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरेल. इयत्ता ४ थी व ७ वी स्तरावर शिष्यवृत्ती परीक्षा घेतल्याने विद्यार्थ्यांना लहान वयातच स्पर्धात्मक परीक्षांचा अनुभव मिळेल आणि पुढील शिक्षणात त्यांना आत्मविश्वास निर्माण होईल.
टीप: शिष्यवृत्ती परीक्षा ही फक्त हुशार विद्यार्थ्यांसाठी नसून, प्रयत्नशील आणि उत्साही विद्यार्थ्यांसाठी देखील एक उत्तम संधी आहे.
म्हणूनच, जर तुम्ही इयत्ता चौथी किंवा सातवीत शिकत असाल, तर ही परीक्षा तुमच्यासाठी एक मोठी संधी आहे. आजपासूनच तयारीला लागा आणि शिष्यवृत्तीचा मान आपल्या नावावर करा!
📘 अधिक माहितीसाठी भेट द्या: www.shishyavrutti.com
शिष्यवृत्ती परीक्षा ही विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक प्रगतीस चालना देणारी योजना आहे. दरवर्षी हजारो विद्यार्थी या परीक्षेत सहभागी होतात. आतापर्यंत ही परीक्षा इयत्ता ५ वी आणि ८ वी साठी घेतली जात होती, मात्र शासनाने नव्या आदेशानुसार आता परीक्षा इयत्ता ४ थी आणि ७ वी साठी घेण्याचा निर्णय घेतला आहे.
