मराठी व्याकरण कवितेवर आधारित प्रश्न 5वी शिष्यवृत्ती परीक्षा

मराठी व्याकरण — कवितेवर आधारित प्रश्न | 5वी शिष्यवृत्ती परीक्षा: इयत्ता ५वी शिष्यवृत्ती परीक्षेच्या मराठी व्याकरण घटकात कवितेवर आधारित प्रश्न हा महत्त्वाचा भाग आहे. या प्रश्नांद्वारे विद्यार्थ्यांची कविता समजून घेण्याची क्षमता, भावार्थ लावण्याची क्षमता, अलंकारांची जाण, शब्दसंपत्तीचा वापर आणि भाषिक कौशल्य तपासले जाते. या लेखात आपण कवितेवर आधारित प्रश्न कसे सोडवायचे, कोणत्या टिप्स वापरायच्या, कोणते अलंकार व शब्दप्रकार ओळखायचे आणि सराव कसा करायचा हे सविस्तर शिकणार आहोत.

कवितेवर आधारित प्रश्न म्हणजे काय?

कवितेवर आधारित प्रश्न म्हणजे दिलेल्या कवितेतील आशय, अर्थ, अलंकार, कवीचा हेतू, शब्दांचा वापर आणि भावार्थ यांवर विचारलेले प्रश्न. यात कवितेतील ओळी काळजीपूर्वक वाचून त्यांच्या आधारे योग्य उत्तर शोधावे लागते. हे प्रश्न विद्यार्थ्यांची कल्पनाशक्ती आणि भाषेची जाण वाढवतात.

मराठी व्याकरण — कवितेवर आधारित प्रश्न | 5वी शिष्यवृत्ती परीक्षा: कविता वाचण्याची योग्य पद्धत

• कवितेचा प्रत्येक शब्द नीट आणि काळजीपूर्वक वाचा.
• कवितेतील मुख्य विषय किंवा भाव काय आहे हे शोधा.
• अवघड शब्दांचे अर्थ शब्दकोशाच्या मदतीने समजून घ्या.
• कवितेत वापरलेले अलंकार ओळखण्याचा प्रयत्न करा.
• कवितेचा केंद्रीय भाव व कवीने दिलेला संदेश लक्षात ठेवा.

कवितेवर आधारित प्रश्न सोडवण्याच्या टिप्स

1. कविता दोन-तीन वेळा मोठ्याने वाचा.
2. कवितेतील ओळींचा भावार्थ आपल्या भाषेत समजून घ्या.
3. प्रश्न नीट वाचा आणि तो काय विचारतो आहे ते स्पष्ट करा.
4. पर्यायांमधून चुकीचा पर्याय वगळा आणि योग्य पर्याय निवडा.
5. अलंकार, समानार्थी- विरुद्धार्थी शब्द, वाक्प्रचार यांचा अभ्यास ठेवा.

उदाहरण: कवितेवर आधारित प्रश्न

कविता:

"फुलांमुळे शोभते बाग,
गंधामध्ये वसते अनुराग,
सौंदर्य देतात जीवनास,
निसर्ग हा खरा सखा खास."

प्रश्न:

• या कवितेचा मुख्य विषय कोणता आहे?
• कवितेत निसर्गाची तुलना कशाशी केली आहे?
• "अनुराग" या शब्दाचा समानार्थी शब्द लिहा.
• या कवितेत कोणता अलंकार आढळतो?

कवितेतील अलंकार ओळखणे

कवितेवर आधारित प्रश्नांमध्ये अनेकदा अलंकार ओळखण्यास सांगितले जाते. उदा.:

अलंकार	उदाहरण	अर्थ
उपमा	तो सिंहासारखा धाडसी आहे.	एखाद्या गोष्टीची तुलना दुसऱ्याशी करणे.
रूपक	तो वर्गाचा सूर्य आहे.	थेट ओळख निर्माण करणे.
यमक	फुलले रे फुल, खुलले रे मन.	ओळींच्या शेवटी समान ध्वनी असलेले शब्द.

कवितेवर आधारित MCQ सराव प्रश्न

1. कविता वाचल्यानंतर प्रश्न सोडवताना प्रथम काय करावे?
   a) प्रश्नाचे उत्तर अंदाजाने लिहावे
   b) कवितेतील ओळी पुन्हा वाचाव्यात ✅
   c) मित्रांना विचारावे
   d) प्रश्न टाळावा
2. अलंकार ओळखण्यासाठी काय करणे आवश्यक आहे?
   a) फक्त शब्द लक्षात ठेवणे
   b) भावार्थ लक्षात घेणे ✅
   c) प्रश्न सोडून देणे
   d) अर्थ दुर्लक्षित करणे
3. ‘फुला फुला तू सुंदर आहेस’ या ओळीत कोणता अलंकार आहे?
   a) उपमा
   b) रूपक
   c) यमक ✅
   d) अतिशयोक्ति

MCQ Test : कविता व म्हणींवर आधारित प्रश्न

प्रश्न-1) कवितेत कोणत्या प्राण्याबद्दलचे वर्णन आले आहे?

2 points

• हत्ती
• मांजर
• कुत्रा
• बैल

योग्य उत्तर: कुत्रा

स्पष्टीकरण: कवितेत कुत्र्याचे निष्ठावान, सेवाभावी व कार्यतत्पर गुणविशेष वर्णन केले आहे. तो मानवाचा खरा मित्र म्हणून दाखवला आहे.

---

प्रश्न-2) 'खाल्ल्या घरच्या भाकरीला जागणे' या अर्थाची म्हण कोणती?

2 points

• खाल्ल्या घरचे वासे मोजणे
• जशी देणावळ, तशी धुणावळ
• खाई त्याला खवखवे
• ज्याची खावी पोळी, त्याची वाजवावी टाळी

योग्य उत्तर: ज्याची खावी पोळी, त्याची वाजवावी टाळी

स्पष्टीकरण: या म्हणीचा अर्थ असा की, ज्या घरचे आपण अन्न खातो त्या घराचे आभार मानले पाहिजेत आणि त्यांचे गुणगान करावे.

---

प्रश्न-3) कवितेत वर्णन आलेल्या प्राण्याचा कोणता गुण कवितेत आला नाही?

2 points

• सेवाभावी वृत्ती
• स्वच्छंदीपणा
• कार्यतत्परता
• इमानदारपणा

योग्य उत्तर: स्वच्छंदीपणा

स्पष्टीकरण: कवितेत कुत्र्याचे सेवाभावी, इमानदार आणि कार्यतत्पर गुण सांगितले आहेत. पण 'स्वच्छंदीपणा' हा त्याचा गुण कवितेत दाखवलेला नाही.

सरावासाठी उपयुक्त साधने

कवितेवर आधारित प्रश्न सोडवण्यासाठी खालील साधनांचा वापर करा:

• मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिका सोडवा.
• YouTube वर उपलब्ध असलेले मार्गदर्शन व्हिडिओ पहा.
• ऑनलाईन मोफत सराव चाचण्या द्या.
• मराठी व्याकरणाच्या पुस्तकांमधील कवितांचा सराव करा.

कवितेवर आधारित प्रश्न सोडवताना होणाऱ्या सामान्य चुका

• कविता नीट न वाचणे.
• फक्त वरवरचा अर्थ घेणे.
• अलंकार किंवा शब्दांचे अर्थ लक्षात न ठेवणे.
• प्रश्न नीट न समजून घाईघाईत उत्तर देणे.

५वी शिष्यवृत्ती परीक्षेसाठी तयारीची टिप्स

परीक्षेत चांगले गुण मिळवण्यासाठी:

• दररोज एक कविता वाचा व तिचा अर्थ समजून घ्या.
• शब्दसंपत्ती वाढवण्यासाठी नवीन शब्द शिका.
• कवितांवरील प्रश्नांची उत्तरे लिहून सराव करा.
• मागील वर्षांच्या पेपर्सचा सराव करा.

मराठी व्याकरण — कवितेवर आधारित प्रश्न

कवितेवर आधारित प्रश्न हा ५वी शिष्यवृत्ती परीक्षेत विद्यार्थ्यांच्या कल्पनाशक्ती, भाषिक कौशल्य आणि व्याकरणाच्या अभ्यासाची खरी परीक्षा घेतो. कविता नीट वाचून, तिचा भावार्थ समजून घेऊन आणि सराव प्रश्न सोडवून विद्यार्थी या विभागात पूर्ण गुण मिळवू शकतात.